اکسیژن سنج: دستگاهی کوچک اما حیاتی!
پالس اکسیمتر چیه و به چه کارایی داره؟
اگر تا حالا اسم پالس اکسیمتر به گوشت خورده ولی نمی‌دونی دقیقا چیه، این مقاله رو از دست نده! این دستگاه کوچیک ولی کاربردی، یه وسیله پزشکیه که میزان اکسیژن خون و ضربان قلب رو اندازه‌گیری می‌کنه. خیلی از افراد به‌خصوص بیماران تنفسی، قلبی و ورزشکارها، ازش استفاده می‌کنن تا وضعیت سلامت‌شون رو کنترل کنن.
پالس اکسیمتر چطوری کار می‌کنه؟
این دستگاه معمولا روی نوک انگشت، لاله گوش یا حتی انگشت پای نوزادان قرار می‌گیره و با تابوندن نور از پوست، مقدار اکسیژن اشباع‌شده در خون (SpO2) و تعداد ضربان قلب رو نشون می‌ده. این اطلاعات برای پزشکا و حتی خود فرد خیلی مهمه، چون کم شدن اکسیژن خون می‌تونه نشونه یه مشکل جدی باشه.
پالس اکسیمتر برای چه کسایی مناسبه؟
این دستگاه توی شرایط مختلف کاربرد داره:
–افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی
بیمارایی که دچار آسم، برونشیت مزمن، آمفیزم یا بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) هستن، باید سطح اکسیژن خونشون رو مدام چک کنن. افت اکسیژن می‌تونه نشونه بدتر شدن وضعیتشون باشه.
–بیماران قلبی
کسایی که مشکل نارسایی قلبی یا بیماری عروق کرونر دارن، بهتره اکسیژن خونشون رو تحت نظر داشته باشن. پالس اکسیمتر می‌تونه کمک کنه که قبل از بدتر شدن شرایط، اقدامات لازم رو انجام بدن.
–مبتلایان به کرونا و بیماری‌های عفونی تنفسی
در زمان کرونا، این دستگاه خیلی معروف شد! چون افت سطح اکسیژن خون، یکی از نشونه‌های خطرناک کرونا بود. خیلیا بدون اینکه احساس تنگی نفس کنن، اکسیژن خونشون کم شده بود و پالس اکسیمتر به تشخیص این مشکل کمک می‌کرد.
– ورزشکارها و کوهنوردا
ورزشکارای حرفه‌ای و مخصوصا کوهنوردا که تو ارتفاعات بالا تمرین می‌کنن، باید اکسیژن خونشون رو بررسی کنن. توی ارتفاع زیاد، سطح اکسیژن خون افت می‌کنه و ممکنه باعث سرگیجه و ضعف بشه.
–افرادی که مشکلات تنفسی دارن (مثل آپنه خواب)
آپنه خواب یه مشکل تنفسی موقع خوابه که باعث می‌شه فرد مدت کوتاهی نفس نکشه. پالس اکسیمتر می‌تونه نشون بده که موقع خواب اکسیژن خون افت می‌کنه یا نه.
–نوزادان نارس و افراد سالمند
نوزادان نارس و بعضی از سالمندا ممکنه مشکل اکسیژن‌رسانی داشته باشن. استفاده از پالس اکسیمتر به کنترل وضعیتشون کمک می‌کنه.
عدد نرمال پالس اکسیمتر چقدره؟
معمولا میزان اکسیژن خون بالای ۹۵٪ نرماله. اگر این عدد زیر ۹۰٪ باشه، یعنی مشکل جدیه و باید سریع به پزشک مراجعه بشه. ضربان قلب طبیعی هم برای بیشتر افراد بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه است.
انواع پالس اکسیمتر
پالس اکسیمترها مدل‌های مختلفی دارن که هرکدوم برای شرایط خاصی مناسب هستن:
پالس اکسیمتر انگشتی
رایج‌ترین نوع این دستگاهه که کوچیک و قابل حمله. فقط کافیه روی نوک انگشت قرارش بدی تا سطح اکسیژن خون رو اندازه بگیره. بیشتر برای استفاده شخصی و خانگی کاربرد داره و با مراجعه به فروشگاه اینترنتی هُماس طب می‌تونید نمونه با کیفیت این دستگاه رو خریداری کنید.
پالس اکسیمتر مچی
این مدل مثل یه ساعت روی مچ بسته می‌شه و سنسورش روی انگشت قرار می‌گیره. بیشتر برای افرادی که شب‌ها دچار آپنه خواب هستن یا ورزشکارها استفاده می‌شه، چون می‌تونه سطح اکسیژن رو برای مدت طولانی‌تر اندازه بگیره.
پالس اکسیمتر رومیزی
این مدل بزرگ‌تره و توی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی استفاده می‌شه. دقت بالایی داره و به‌طور مداوم وضعیت اکسیژن بیمار رو بررسی می‌کنه.
پالس اکسیمتر پزشکی (پیشرفته)
مدل‌های حرفه‌ای‌تر که معمولا توی اتاق عمل و اورژانس به کار می‌رن و می‌تونن اطلاعات دقیقی درباره اکسیژن خون و نبض بدن بدن.
چطور نتایج پالس اکسیمتر رو درست بخونیم؟
بعد از اینکه دستگاه رو روی انگشت یا ناحیه مناسب قرار دادی، چند ثانیه صبر کنید تا عدد ثابت بشه. حالا این اطلاعات رو بررسی کن:
-میزان اکسیژن خون (SpO2)
- ۹۵٪ تا ۱۰۰٪: مقدار نرمال
- ۹۰٪ تا ۹۴٪: باید تحت نظر باشی، مخصوصا اگه علائم تنفسی داری
- زیر ۹۰٪: خطرناک! باید سریع به پزشک مراجعه کنی
ضربان قلب (PR bpm)
- ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه: محدوده طبیعی
- کمتر از ۶۰ یا بیشتر از ۱۰۰: ممکنه نشونه مشکل قلبی یا فشار خون باشه
نکات مهم موقع اندازه‌گیری:
✔ دستت باید گرم باشه؛ انگشت سرد ممکنه نتیجه اشتباه بده
✔ لاک ناخن، ناخن مصنوعی یا دست‌های خیس می‌تونن اندازه‌گیری رو مختل کنن
✔ بهتره چند بار تست کنی و میانگین بگیری
جمع‌بندی
پالس اکسیمتر یه دستگاه کوچیک اما خیلی مهمه که به افراد کمک می‌کنه میزان اکسیژن خون و ضربان قلبشون رو چک کنن. بیماران تنفسی و قلبی، ورزشکارها، مبتلایان به کرونا و حتی افراد سالمند می‌تونن ازش استفاده کنن تا سلامت‌شون رو تحت کنترل داشته باشن. اگه اکسیژن خونتون از حد نرمال کمتر شد، حتما به پزشک مراجعه کنین!
پس یادت نره: یه پالس اکسیمتر کوچیک می‌تونه تو شرایط حساس، جونت رو نجات بده!